Қазақстан Республикасының Білім беру ұйымдарындағы мектеп медиациясы қызметі туралы Ереже

Қазақстан Республикасының Білім беру ұйымдарындағы 

мектеп медиациясы қызметі туралы

Ереже

1 - тарау. Жалпы ереже

1.  Осы Ереже мектеп медиациясы қызметтерінің (бұдан әрі – ММҚ) мақсаттарын, міндеттерін және ұйымдық негізін айқындайды;
2.  ММҚ меншік нысанына қарамастан білім беру ұйымдарында балалардың құқығын қорғауды қамтамасыз ету және қауіпсіз кеңістік, тең мүмкіндіктер мен мүдделерді қорғау үшін жағдай жасау мақсатында құрылады;
3. Медиация қызметі педагогтердің, білім алушылардың және олардың ата-аналарының (заңды өкілдерінің) ерікті күш-жігері негізінде дауларды реттеуге және шешуге бағытталған қызмет түріндегі білім беру мекемесіндегі тәрбие жұмысының бағыты болып табылады;
4. ММҚ қызметі дауласушы тараптар арасындағы дауларды реттеуде медиативтік әдіс арқылы медиативтік тәсілді пайдалануға негізделген;
5. Медиативтік тәсіл – медиация қағидаттарына негізделген, толыққанды рәсім ретінде медиацияны жүргізбестен күнделікті жағдайларда даулар мен жанжалдардың алдын алу және (немесе) тиімді шешу үшін негіз болатын оң саналы қарым-қатынас дағдыларын меңгеруді көздейтін қызметтік тәсіл;
6. «Мектеп медиациясы» әдісі – дауларды шешудің заманауи балама тәсілі ретінде білім беру процесіне қатысушылар арасындағы дауларды шешу және жанжалды жағдайлардың алдын алу үшін қолданылатын инновациялық әдіс;
7. Білім беру мекемесінде ММҚ дамыту балаларды тәрбиелеу мен білім берудегі басым міндеттердің бірі болып табылады;
8. ММҚ өз қызметін келесі нормативтік-құқықтық актілер негізінде жүзеге асырады:

1) Қазақстан Республикасының Конституциясы; 

2) Бала құқықтары туралы конвенция;

3) Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі;

4) Қазақстан Республикасының «Бала құқықтары туралы» Заңы;

5) Қазақстан Республикасының «Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың профилактикасы мен балалардың қадағалаусыз және панасыз қалуының алдын алу туралы» Заңы;

6) Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы;

  7) Қазақстан Республикасының «Құқық бұзушылықтың алдын алу туралы» Заңы;

         8) Қазақстан Республикасының «Медиация туралы» Заңы.

2 - тарау. Мектеп медиациясы қызметінің мақсаттары мен міндеттері

9. ММҚ негізгі мақсаты балалар мен жасөспірімдерді толыққанды дамыту және әлеуметтендіру үшін қолайлы, ізгілікті және қауіпсіз кеңістік (орта) қалыптастыру, оның ішінде өмірлік қиын жағдайлар туындаған кезде, оның ішінде олардың заңмен қайшылыққа түсуін қоса алғанда, сондай-ақ отбасылық-құқықтық даулар мен жанжалдарды шешуге көмек көрсету арқылы отбасы институтын нығайту болып табылады;

10. ММҚ қызметінің негізгі міндеттері:

1) балалар қатысатын жанжалды жағдайлардың жалпы санын, сондай-ақ олардың ауырлығын азайту;

2) оқушылардың асоциалдық мінез-құлқының көріністерін төмендетуге бағытталған профилактикалық және түзету жұмыстарын жүргізу тиімділігін арттыру;

3) кәмелетке толмағандар жасайтын құқық бұзушылықтар, оның ішінде қайталама құқық бұзушылықтар санын қысқарту;

4) балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау бойынша білім беру мекемесі қызметкерлерінің біліктілігін арттыру;

5) балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау бөлігінде білім беру мекемесінің қызметінде ашықтықты қамтамасыз ету;

6) кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтың алдын алу бөлігіндегі өзекті міндеттер мен проблемаларды шешуге жұртшылықтың қатысуы үшін жағдайлар жасау;

7) кәмелетке толмағандардың қадағалаусыз қалуы мен құқық бұзушылықтарының профилактикасы жүйесінің органдарымен және мекемелерімен өзара іс-қимылды оңтайландыру;

8) білім беру мекемесіндегі психологиялық жағдайды сауықтыру.

11. ММҚ қызметінің негізгі бағыттары:

1) ММҚ ағымдағы оқу жылына арналған жұмыс жоспарын әзірлеу және іске асыру;

2) қызметкерлерді, оқушыларды және олардың ата-аналарын (заңды өкілдерін) ММҚ туралы хабардар ету;

3) қызметкерлерді, оқушыларды және олардың ата-аналарын (заңды өкілдерін) ММҚ-ға қатысуға және медиативтік тәсілді қолдануға ынталандыру.

4) құрдастар, әр түрлі жастағы балалар, ересектер мен балалар арасында білім беру мекемесінде туындайтын әр түрлі қақтығыстарды шешуге көмектесу;

5) қақтығыстардың алдын алу, олардың өршуіне жол бермеу;

6) білім беру мекемесінің қызметкерлерін, балаларын және ата-аналарын (заңды өкілдерін) құзыреттілік тәсіл негізінде жанжалдар мен дауларды шешудің медиативтік технологияларына оқыту;

7) медитация әдісін қолдана отырып, әлеуметтік қауіпті жағдайдағы балалармен және отбасылармен жұмыс;

8) жанжалды жағдайда сындарлы мінез-құлық мәдениетін тәрбиелеу және медиативті тәсіл негізінде шиеленіс және стресс жағдайларында мінез-құлықтың зорлық-зомбылықсыз стратегияларын таңдауға жағдай жасау бойынша жұмыс.

3 - тарау. Әрекеттер алгоритмі:

12. Облыстық, республикалық маңызы бар қалалардағы білім басқармасы бекіткен мектеп медиациясы қызметінің жұмысы туралы ережені әзірлеу;

13. Ювеналдық соттармен, полиция департаменттерімен және облыс, республикалық маңызы бар қалалардағы ҮЕҰ-мен меморандум жасасу;

14. ММҚ жобасы туралы ақпараттық-түсіндіру жұмыстары;

15. Кәсіби медиатор-заңгерлерді тарту;

16. Жобаның имидждік іс-шараларын ұйымдастыру және өткізу: «Үздік мектеп медиаторы» конкурсы, медиатордың жазғы мектебі, мектеп медиаторларының слеті және т. б.

4 - тарау. Мектеп медиациясы қызметінің принциптері

17. ММҚ қызметі қалпына келтіру сот төрелігі әдістеріне негізделген және келесі принциптерге негізделген:

1) оқушылардың қызмет жұмысын ұйымдастыруға ерікті қатысуын, сондай-ақ жанжалға тартылған тараптардың татуластыру бағдарламасына қатысуға міндетті келісімін көздейтін еріктілік қағидаты;

2) бағдарлама барысында алынған мәліметтерді жария етпеу міндеттемесін көздейтін құпиялылық қағидаты; ерекшелік-өмірге, денсаулыққа және қауіпсіздікке зиян келтіру мүмкіндігі туралы ақпарат;

3) ММҚ-ге жанжалға қатысушылардың бірінің жағын қабылдауға тыйым салатын бейтараптық принципі; бейтараптық медиация қызметі белгілі бір Тараптың кінәсі немесе кінәсіздігі туралы мәселені анықтамайды, бірақ тараптарға өз бетінше шешім табуға көмектесетін тәуелсіз делдал болып табылады;

 4) араласпау принципі тараптардың делдалдың қатысуымен үшінші тұлғалардың араласуынсыз олардың арасында туындаған жанжалды реттеуі болып табылады;

5) тәуелсіздік принципі ММҚ мемлекеттік немесе мемлекеттік емес органдарға тәуелді емес, білім беру ұйымдардағы жанжал деңгейін төмендетуге жұмыс істейтін тәуелсіз бөлім екенін білдіреді.

5 - тарау. Медиация қызметін қалыптастыру тәртібі

18. ММҚ жетекшісі (кураторы) әлеуметтік педагог немесе медиацияны жүргізу бойынша оқытудан өткен, білім беру мекемесі директорының бұйрығымен ММҚ басқару жөніндегі міндеттер жүктелетін білім беру мекемесінің психологы немесе өзге де қызметкері бола алады;

19. ММҚ мүшелері білім беру мекемесінің оқушылары, ата-аналар (заңды өкілдер) және педагогтер болып табылады.

6 - тарау. Татуластыру қызметінің жұмыс тәртібі

20. ММҚ педагогтерден, оқушылардан, білім беру мекемесінің әкімшілігінен, ММҚ мүшелерінен, ата-аналардан жанжал жағдайлары туралы ақпарат ала алады;

21. ММҚ әрбір нақты жағдайда медиативтік технологияларды өз бетінше, оның ішінде қақтығыс тараптарымен алдын ала кездесулер негізінде қолдану мүмкіндігі немесе мүмкін еместігі туралы шешім қабылдайды. Қажет болған жағдайда қабылданған шешім туралы білім беру мекемесінің лауазымды тұлғаларына хабарланады;

22. Жанжалдарды шешудегі медиативтік технологиялар қақтығысушы тараптардың қатысуға келісімі болған жағдайда ғана қолданылады. Тараптар келіспеген жағдайда оларға психологиялық көмек немесе білім беру мекемесіндегі басқа да жұмыс нысандары ұсынылуы мүмкін;

23. Ата-аналармен және лауазымды тұлғалармен келіссөздерді ММҚ басшысы (куратор) жүргізеді;

24. Медиатор (ММҚ мүшесі) өзінің кәсіби стандарттары негізінде не біліктілігі жеткіліксіз болған немесе процестің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мүмкін болмаған жағдайда медиацияны немесе кез келген басқа қалпына келтіру бағдарламасын жүргізуден бас тартуға құқылы. Бұл жағдайда білім ұйымы басқа педагогикалық технологияларды қолдана алады;

25. Қиын жағдайларда (әдетте, егер жағдайда материалдық шығын болса, қатысушылар арасында ересектер немесе ата-аналар бар) ММҚ кураторы медиацияға қатысады. Қажет болған жағдайларда кәсіби немесе кәсіби емес медиатор тартылуы мүмкін;

26. Егер құқықтық жанжал орын алып, қақтығысушы тараптар 18 жасқа толмаған жағдайда, медиация заңды өкілдердің келісімімен жүргізіледі;

27. ОММ әрбір жеке жағдайда медиацияны жүргізу мерзімдері мен кезеңдерін дербес айқындайды;

28. Егер жанжалды (дауды) шешу кезінде медиативтік технологияларды қолдану барысында қақтығысушы тараптар келісімге келген жағдайда, қол жеткізілген нәтижелер жазбаша немесе ауызша келісімде белгіленуі мүмкін. Алайда, егер дау құқықтық сипатқа ие болса және медиацияны жүргізу қорытындылары бойынша кәсіби немесе кәсіби емес медиатор шақырылса (келісімге қол жеткізілген жағдайда), келісім жасау міндетті;

29. Қажет болған жағдайда және Тараптардың жазбаша келісімімен ММҚ келісімнің көшірмесін білім беру мекемесінің әкімшілігіне береді;

30. ММҚ дауды шешу туралы келісімде Тараптар қабылдаған міндеттемелерді орындау тәсілін анықтауға көмектеседі, бірақ олардың орындалуына жауап бермейді. Егер міндеттемелерді орындауда қиындықтар туындаса, ММҚ Тараптардың қосымша кездесулерін өткізіп, тараптарға қиындықтардың себептері мен оларды жеңу жолдарын түсінуге көмектеседі;

31. Қажет болған жағдайда ММҚ дауды (жанжалды) шешу кезінде медиативтік технологияларды қолдану бағдарламасына қатысушыларды басқа мамандардың (әлеуметтік сала мекемелері, әлеуметтік-психологиялық орталықтар мамандарының) мүмкіндіктері туралы хабардар етеді;

32. ММҚ қызметі журналдарда және қызметтің ішкі құжаттары болып табылатын есептерде тіркеледі;

33. ММҚ басшысы (кураторы) жүргізілген медиациялардың мониторингін қамтамасыз етеді.

7 - тарау. Медиация қызметінің жұмысын ұйымдастыру

34. ММҚ білім беру мекемесінің әкімшілігі медиацияны өткізуге арналған үй-жай ұсынады (медиация кабинеттері);

35. ММҚ қолдау мен сүйемелдеуді әлеуметтік-психологиялық орталықтар немесе шарт бойынша оқытылған және тәжірибелі медиаторлары бар қоғамдық ұйымдар жүзеге асыра алады;

36. Білім беру мекемесінің лауазымды тұлғалары ММҚ-ге педагогтер, оқушылар және ата-аналар арасында қызметтің жұмысы туралы ақпаратты таратуға көмек көрсетеді;

37. ММҚ өз құзыреті шеңберінде психологпен, әлеуметтік педагогпен және білім беру мекемесінің басқа да мамандарымен өзара іс-қимыл жасайды;

38. Білім беру мекемесінің әкімшілігі ММҚ білім беру мекемесінің педагогтерімен, сондай-ақ әлеуметтік қызметтермен және басқа да ұйымдармен өзара іс-қимылды ұйымдастыруға жәрдемдеседі;

39. Әкімшілік пен ММҚ арасында қызмет жұмысын және оның педагогтермен өзара іс-қимылын жақсарту жөнінде тілек білдірушілердің басым көпшілігіне татуластыру кездесулеріне қатысу мүмкіндігін беру мақсатында кемінде тоқсанына бір рет кеңестер өткізіледі.

8 - тарау. Қорытынды ережелер

40. Осы Ереже бекітілген сәттен бастап күшіне енеді;

41. Осы ережеге өзгерістерді ММҚ немесе мектептің өзін-өзі басқару органдарының ұсынысы бойынша облыстық, республикалық маңызы бар қалалардағы білім басқармасы, білім беру ұйымының әкімшілігі енгізеді.